Nauczycielu - powinieneś dbać o głos, ponieważ:

1. Głos to Twoje podstawowe narządzie pracy.
2. Bez niego nie przekażesz swojej wiedzy uczniowi, nie zainteresujesz tematem, nie nawiążesz relacji.
3. Jeśli Twój narząd głosowy choruje lub niedomaga praca, w której obciążenie głosu jest i tak ogromne, przestaje być komfortowa lub nie jest możliwa.
4. Specyficzne warunki pracy nauczycieli silnie wpływają narząd głosowy nauczyciela.

Podstawowe zasady głosowej higieny dla nauczycieli:

• Zadbaj o to, by Twój styl życia był aktywny, stymulujący. Wprowadź stabilny plan dnia, w którym jest czas na pracę, czynny odpoczynek, rozrywkę i odpowiednią ilość snu.
• Zadbaj o dobre relacje z uczniami, innymi nauczycielami i dyrekcją.
• Dbaj o utrzymanie odpowiedniego poziomu motywacji do pracy.
• Obserwuj w jaki sposób reagujesz na stres. Naucz się rozpoznawać jego negatywny wpływ na twoje życie i narząd głosowy.
• Znajdź swój własny sposób odreagowania stresów. Stosuj ćwiczenia relaksacyjne.
• Używaj głosu zgodnie z twoim nastrojem.
• Rozgrzej narząd głosowy (np. przez delikatne mruczenie, ćwiczenia narządów artykulacyjnych i łamańce językowe) oraz rozluźnij całe ciało przed rozpoczęciem pracy.
• W miarę możliwości zadbaj o odpowiednią temperaturę i wilgotność pomieszczenia (optymalnie: temperatura:18-21 stopni i wilgotność powietrza (60- 70 %).
• Stosuj nawilżacze powietrza, a jeśli nie masz możliwości umieszczaj na kaloryferze zbiorniki z wodą lub mokre ręczniki.
• Zadbaj o czystość w klasie.
• Tablicę wycieraj zawsze mokrą gąbką.
• Unikaj zakładania zasłon i firan, w których gromadzi się pył i kurz.
• Dbaj o przecieranie parapetów wilgotną szmatką.
• Regularnie spryskuj kwiaty w klasie.
• Nie przegrzewaj sal lekcyjnych; wietrz je często (krótko i intensywnie), ale nie wyziębiaj ich.
• Unikaj przeciągów.
• Wypijaj w ciągu dnia minimum 1,5 l niegazowanej wody mineralnej; popijaj ją często w czasie pracy.
• Nie odchrząkuj nawykowo przed rozpoczęciem wypowiedzi; zamiast tego przełknij kilka razy ślinę, napij się wody; jeśli musisz odkrztusić nadmiar wydzieliny zrób to delikatnie i cicho.
• Staraj się nie mówić na zimnym powietrzu, zwłaszcza „pod wiatr”. Gdy mówisz na zewnątrz ograniczaj mówienie do minimum, nie mów głośnio, nie krzycz.
• Unikaj mówienia w czasie szumu, hałasu w klasie; izoluj ją od zewnętrznych źródeł hałasu (zamykaj okna, drzwi).
• Unikaj krzyku; naucz się mówić głośno bez nadmiernego obciążania narządu głosowego.
• Mów wyraźniej, a nie głośniej. Naucz dzieci mówić wyraźnie, ale niezbyt głośno.
• Nie przekrzykuj dzieci; wykonaj jakiś gest (np. klaśnięcie), stuknij kilka razy w ławkę, użyj gwizdka. Mów, gdy w klasie jest cicho.
• Dzieci słabiej słyszące posadź w pierwszych ławkach.
• Unikaj monotonnego mówienia, różnicuj wysokość głosu i tempo mówienia.
• Dostosuj natężenie głosu do pomieszczenia, w którym pracujesz. Jeśli masz możliwość korzystaj z mikrofonów, zwłaszcza w dużych salach i aulach.
• Stosuj przerwy w czasie prowadzenia lekcji (przerywniki w postaci filmów, slajdów, dyskusji uczniów, samodzielnej pracy uczniów itp.).
• Mówienie wspomagaj gestami.
• Podczas mówienia zachowuj wyprostowaną, swobodną postawę ciała.
• Mów stojąc na wprost klasy, kierując twarz do uczniów (mówienie gdy piszesz jednocześnie na tablicy powoduje, że mówisz głośniej i bardziej siłowo).
• Kiedy pochylasz się mówiąc do ucznia, skłoń całe swoje ciało, utrzymując głowę w linii prostej z kręgosłupem.
• Spaceruj po klasie; stanie w jednym miejscu i w jednej pozycji może powodować napięcia.
• Po długiej pracy głosem zachowaj milczenie i pozwól zregenerować się narządowi głosowemu. Stosuj przerwy i wypoczynek relaksacyjny po 3 godzinach pracy (milczenie)
• Unikaj kumulacji godzin pracy (6-7 godzinny blok zajęć bez odpoczynku głosowego).
• Podczas mówienia do większej grupy osób, w większych salach wykorzystuj aparaturę nagłaśniającą.
• Nie wysilaj narządu głosowego w czasie poważnych infekcji i stanów zapalnych krtani.
• Oszczędzaj głos, ale nie używaj szeptu.
• Stosuj się do zaleceń lekarza i zachowuj milczenie lecznicze.
• Jeśli jesteś kobietą- zadbaj o głos i nie dopuszczaj do przeciążenia aparatu głosowego na kilka dni przed i w trakcie menstruacji.
• Unikaj czynnego i biernego palenia papierosów.
• Ogranicz spożycie kawy, mocnej herbaty na rzecz herbat owocowych i ziołowych, wody, niezbyt gęstych soków.
• Unikaj alkoholu w nadmiarze.
• Unikaj ostro przyprawionych potraw oraz dań i napojów bardzo gorących i bardzo zimnych.
• Gorące posiłki i ostre potrawy bezpośrednio przed wysiłkiem głosowym zwiększają ryzyko powstania stanów zapalnych błony śluzowej gardła i migdałka podjęzykowego, powodują suchość, pieczenie w gardle, odchrząkiwanie, suchy kaszel.
• Ogranicz spożycie lodów i zrezygnuj z mrożonych napojów zwłaszcza bezpośrednio przed intensywnym mówieniem.
• Dbaj o higienę jamy ustnej i gardłowej.
• Wylecz wszystkie ogniska zapalne w organizmie (zwłaszcza migdałki).
• Ubieraj się stosownie do pogody, by uniknąć nadmiernego przegrzewania okolicy krtani.
• Ćwicz regularnie; aktywność fizyczną dostosuj do możliwości oraz stanu zdrowia.
• Nie nadwerężaj głosu poza pracą- uważaj na głos np. podczas meczów, koncertów, spotkań ze znajomymi w hałaśliwych miejscach.
• Zapobiegaj chorobom, zwłaszcza dróg oddechowych- dbaj o odporność organizmu.
• Zwracaj uwagę na drożność nosa.
• Stosuj inhalacje.
• Jeśli jesteś alergikiem stosuj się do ogólnych zasad zmniejszania ekspozycji na alergen.
• Jeśli zażywasz jakieś lekarstwa, zaobserwuj ich potencjalny wpływ na funkcjonowanie narządu głosowego (zwłaszcza środki hormonalne, leki antyhistaminowe, leki sterydowe).
• Wykonuj badania okresowe, zadbaj o kontrolę u lekarza foniatry, zwłaszcza gdy zauważysz zmiany w swoim głosie.
• Nie dopuszczaj do próchnicy i innych chorób uzębienia. Postaraj się o odpowiednie uzupełnienia protetyczne, prawidłowy zgryz.
• Doraźnie stosuj środki wspomagające funkcjonowanie i higienę narządu głosowego (np. środki nawilżające, oczyszczające śluzówkę jamy nosa, jamy gardłowej, cukierki ziołowe, rozgryzioną kapsułkę wit.A+E ).
• Obserwuj i wsłuchuj się we własny głos, poznaj jego możliwości i własne odczucia.
• Opanuj prawidłową technikę mowy.
• W miarę możliwości staraj się codziennie wykonać kilka ćwiczeń usprawniających funkcjonowanie narządu głosu oraz rozwijających twoje możliwości głosowe.
• Ćwicz swobodną artykulację i dobrą dykcję.
• Niepokojące objawy ze strony narządu głosowego konsultuj z lekarzem foniatrą.
• Jeśli pojawiają się szumy uszne, masz trudności w rozróżnianiu znaczenia słów w hałasie udaj sie do laryngologa na badanie słuchu (słabszy słuch powoduje głośniejsze mówienie)
• Stosuj się do zaleceń lekarza i nie próbuj leczyć dolegliwości głosowych wyłącznie na własną rękę.